Μαστίτιδα
Τι είναι η μαστίτιδα;
Μαστίτιδα είναι η λοίμωξη (φλεγμονή) ενός τμήματος του μαστού μιας γυναίκας.
Είναι ένα πρόβλημα που παρουσιάζεται συχνότερα σε γυναίκες που θηλάζουν και εμφανίζεται συνήθως κατά τις πρώτες μέρες ή τις πρώτες εβδομάδες μετά τον τοκετό. Ωστόσο, μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε φάση της γαλουχίας.
Πως εκδηλώνετε η μαστίτιδα;
Ένα τμήμα του μαστού (ή σπανιότερα όλος ο μαστός) είναι σκληρό, διογκωμένο και επώδυνο. Μπορεί να υπάρχει ερυθρότητα του δέρματος ή αύξηση της θερμοκρασίας στην περιοχή και πόνος. Η γυναίκα μπορεί να παρουσιάζει αίσθημα κακουχίας, πόνο στις αρθρώσεις (όπως σε ιογενείς λοιμώξεις) και υψηλό πυρετό.
Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να παρατηρηθούν και σε απόφραξη πόρου. Στην περίπτωση αυτή υπάρχει μόνο πόνος, ερυθρότητα ή τοπική αύξηση της θερμοκρασίας, διόγκωση και χαμηλός πυρετός, αλλά η γυναίκα αισθάνεται καλά και η θερμοκρασία δεν ξεπερνά τους 38,4 οC.
Πότε εμφανίζεται;
Η μαστίτιδα είναι πιο συχνή στις πρώτες εβδομάδες από τον τοκετό. Σπανιότερα μπορεί να εμφανιστεί πολύ αργότερα στη διάρκεια της γαλουχίας.
Είναι συχνότερη όταν το μωρό αραιώνει τους θηλασμούς, ιδίως τους νυχτερινούς, όταν η μητέρα προσπαθεί να βάλει πρόγραμμα στο θηλασμό, και όταν αρχίζει να δίνει συμπλήρωμα ή πιπίλα. Επίσης είναι συχνό σε γυναίκες με πολύ γάλα, πληγωμένες θηλές ή φραγμένους πόρους.
Ποιοι είναι οι προδιαθεσικοί παράγοντες για την εμφάνιση μαστίτιδας;
- Βλάβες της θηλής, ιδιαίτερα αν υπάρχει επιμόλυνση από χρυσίζοντα σταφυλόκκο.
- Παράλειψη, περιορισμός της συχνότητας και της διάρκειας των θηλασμών.
- Κακή τοποθέτηση του βρέφους στο μαστό με συνέπεια την ανεπαρκή απομάκρυνση του γάλακτος.
- Μερική έξοδος του στήθους κατά το θηλασμό ή έξοδος μέσα από στενά ρούχα. Το στήθος θα πρέπει να είναι ελεύθερο κατά το θηλασμό, για να επιτυγχάνεται ικανοποιητική απομάκρυνση γάλακτος από όλες τις θέσεις.
- Ασθένειες μητέρας ή του βρέφους.
- Υπερπαραγωγή γάλακτος.
- Ταχύς απογαλακτισμός.
- Εφαρμογή πίεσης στο μαστό (π.χ. σφιχτοί στηθόδεσμοι, στηθόδεσμοι με μπανέλες, ζώνες από μάρσιπο, τσάντες κ.α).
- Παρουσία αποφραγμένου πόρου, που αν δεν αντιμετωπισθεί κατάλληλα μπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξη μαστίτιδας.
- Κούραση, έλλειψη ύπνου, άγχος της μητέρας.
- Κακή διατροφή της μητέρας.
- Ανεπαρκής πρόσληψη υγρών (θα πρέπει να πίνετε τουλάχιστον τρία λίτρα νερό την ημέρα).
- Τραυματισμός του μαστού.
Πως γίνετε η διάγνωση;
Η διάγνωση βασίζετε στην κλινική εικόνα. Εργαστηριακές ή απεικονιστικές εξετάσεις δεν απαιτούνται. Μπορεί να χρειαστεί καλλιέργεια μητρικού γάλακτος και απεικονιστικός έλεγχος, σε περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στα συνήθη αντιβιοτικά εντός 48ώρου, σε επαναλαμβανόμενα επεισόδια μαστίτιδας και σε περιπτώσεις με ασυνήθη κλινική εικόνα.
Πως αντιμετωπίζεται η μαστίτιδα;
Η εμφάνιση μαστίτιδας δεν αποτελεί αιτία διακοπής του θηλασμού. Μπορεί να αντιμετωπισθεί με την εφαρμογή ορισμένων απλών μέτρων για τη βελτίωση της απομάκρυνσης του γάλακτος και εφόσον απαιτηθεί με τη χορήγηση φαρμακευτικής αγωγής (αντιβιοτικά, αναλγητικά). Τα ίδια μέτρα, εκτός από τη χορήγηση αντιβιοτικών, μπορούν να εφαρμοστούν και για την αντιμετώπιση ενός φραγμένου πόρου:
1. Υποστηρικτικά μέτρα για αποτελεσματική απομάκρυνση του γάλακτος:
- Το μωρό θα πρέπει να θηλάζει συχνά και να αποφεύγονται τα μεγάλα μεσοδιαστήματα μεταξύ των θηλασμών.
- Ο θηλασμός θα πρέπει να ξεκινά από το στήθος που πάσχει για να αδειάσει πιο αποτελεσματικά. Αν αυτό προκαλεί έντονο πόνο, που αναστέλλει το αντανακλαστικό εκροής, μπορεί εναλλακτικά ο θηλασμός να ξεκινήσει από το άλλο στήθος, ώστε να γίνει η έκλυση των ορμονών και να αυξηθεί η ροή του γάλακτος, χωρίς την ανασταλτική επίδραση του πόνου και άμεσα το παιδί να μεταφερθεί στο στήθος που πάσχει.
- Εφαρμογή χλιαρών επιθεμάτων και μαλάξεις στην περιοχή της διόγκωσης, αμέσως πριν το θηλασμό. Οι μαλάξεις θα πρέπει να γίνονται από την περιφέρεια του στήθους προς τη θηλή, με εφαρμογή σταθερής, αλλά όχι μεγάλης πίεσης, χρησιμοποιώντας τον αντίχειρα, ώστε να διευκολυνθεί η ροή του γάλακτος προς τη θηλή.
- Κατά τη διάρκεια του θηλασμού, μπορούν να εφαρμόζονται μαλάξεις στη διογκωμένη περιοχή.
- Η τοποθέτηση του παιδιού σε ποικίλες στάσεις κατά το θηλασμό, βοηθά στο καλύτερο άδειασμα του μαστού.
- Αν δε γίνεται να θηλάσει το μωρό, θα πρέπει να εφαρμόζονται όλα τα παραπάνω και να αδειάζει το στήθος με το θήλαστρο ή με το χέρι.
- Η εφαρμογή κρύου επιθέματος, μετά από το θηλασμό, μπορεί να ανακουφίσει από τα ενοχλήματα.
- Επαρκής ξεκούραση και ύπνος βοηθάει στην ταχύτερη ανάρρωση.
- Καλή διατροφή και άφθονη πρόσληψη υγρών.
- Θα πρέπει να αποφεύγεται η εφαρμογή πίεσης στο στήθος, όπως από στενούς στηθόδεσμους, στηθόδεσμους με μπανέλες ή λουριά από μάρσιπο και τσάντες που πιέζουν το μαστό.
2. Αναλγησία: Για την αντιμετώπιση του πόνου μπορούν να χρησιμοποιηθούν άφοβα απλά αναλγητικά ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, συμβατά με το θηλασμό. Η αναλγησία μπορεί να βοηθήσει στο αντανακλαστικό εκροής του γάλακτος και στη συνέχιση του θηλασμού και η χρήση της θα πρέπει να ενθαρρύνεται.
3. Χορήγηση αντιβιοτικών: Ενδείκνυται σε περιπτώσεις που δεν εμφανίζεται βελτίωση των συμπτωμάτων και ιδιαίτερα υποχώρηση του πυρετού, μετά από 24 ώρες από την εφαρμογή των παραπάνω μέτρων και όταν υπάρχει μόλυνση της θηλής. Η επιλογή κατάλληλων αντιβιοτικών (συμβατών με το θηλασμό) επιτρέπει τη συνέχιση του θηλασμού κατά τη διάρκεια της θεραπείας. Η λήψη των αντιβιοτικών θα πρέπει να γίνει για 10-14 ημέρες, και όχι μόνο μέχρι να υποχωρήσει ο πυρετός ή τα συμπτώματα.
Απαιτείται κάποια ιδιαίτερη παρακολούθηση;
Με την εφαρμογή των παραπάνω θεραπευτικών μέτρων η βελτίωση της κλινικής εικόνας είναι άμεση.
Σε περιπτώσεις που δεν υπάρχει βελτίωση δυο ημέρες μετά τη χορήγηση αντιβιοτικών, απαιτείται διερεύνηση για τον αποκλεισμό παρουσίας ανθεκτικών στελεχών (καλλιέργεια μητρικού γάλακτος), δημιουργίας αποστήματος ή παρουσίας υποκείμενης μάζας (απεικονιστικός έλεγχος). Αν υπάρχουν περισσότερες από δυο ή τρεις υποτροπές στο ίδιο σημεία είναι απαραίτητη η διερεύνηση για τον αποκλεισμό της ύπαρξης υποκείμενης μάζας.
Η μαστίτιδα είναι επικίνδυνη για το μωρό;
Η μαστίτιδα δεν κάνει το γάλα επικίνδυνο για το μωρό. Αντίθετα η αύξηση της συχνότητας του θηλασμού, αποτελεί βασικό βήμα στη θεραπεία της μαστίτιδας. Ενδεχομένως να μειωθεί η ποσότητα του γάλακτος και να αλλάξει η γεύση του (γίνετε υφάλμυρο), αλλά αυτό δεν επηρεάζει το μωρό.
Αν απαιτηθεί η χορήγηση αναλγητικών ή και αντιβιοτικών, μπορούν να επιλεγούν φάρμακα ασφαλή κατά το θηλασμό.
Ποιες είναι οι επιπλοκές της μαστίτιδας;
- Πρώιμη διακοπή του θηλασμού. Η μαστίτιδα μπορεί να προκαλέσει πολύ έντονα συμπτώματα που να οδηγήσουν τη γυναίκα σε διακοπή του θηλασμού. Περίπου 10% των γυναικών θα σταματήσουν το θηλασμό λόγω του πόνου. Στη χώρα μας το ποσοστό αυτό ενδεχομένως να είναι πολύ μεγαλύτερο, λόγω της κακής ενημέρωσης και υποστήριξης των γυναικών από τους επαγγελματίες υγείας.
- Απόστημα. Αν μια περιοχή του μαστού παραμένει επώδυνη, ερυθρή και σκληρή παρά την εφαρμογή κατάλληλης αγωγής, θα πρέπει να τεθεί η υποψία ανάπτυξης αποστήματος. Συμβαίνει περίπου στο 3% των γυναικών με μαστίτιδα. Η διάγνωση μπορεί να γίνει υπερηχογραφικά. Η θεραπεία συνίσταται σε παρακέντηση με βελόνα και αναρρόφηση του περιεχομένου. Υλικό θα πρέπει να στέλνεται για καλλιέργεια. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να απαιτηθούν επανειλημμένες παρακεντήσεις. Χειρουργική διάνοιξη θα απαιτηθεί σε περιπτώσεις μεγάλων ή πολλαπλών αποστημάτων. Ο θηλασμός μπορεί να συνεχιστεί στον πάσχον μαστό, ακόμη και μετά από χειρουργική διάνοιξη του αποστήματος ή και επί ύπαρξης παροχέτευσης με την προϋπόθεση ότι το στόμα του βρέφους δε θα έρχεται σε επαφή με την παροχέτευση ή με μολυσμένο ιστό.
Σχετικά θέματα:
