Ανεπάρκεια του τραχήλου της μήτρας
Η ανεπάρκεια του τραχήλου της μήτρας (τραχηλική ανεπάρκεια), είναι μια κατάσταση στην οποία ο τράχηλος της μήτρας δε λειτουργεί σωστά και αδυνατεί να παραμείνει κλειστός κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και να υποστηρίξει (συγκρατήσει) μια τελειόμηνη κύηση.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την ύπαρξη αυξημένης πιθανότητας πρόκληση αποβολής ή πρόωρου τοκετού. Η ανεπάρκεια του τραχήλου εμφανίζεται συνήθως στο πρώιμο μέρος του δεύτερου τριμήνου της κύησης, αλλά και μέχρι τις αρχές του τρίτου τριμήνου.
Κλινικά χαρακτηρίζεται από την οξεία, ανώδυνη διαστολή του τραχήλου της μήτρας που κορυφώνεται με την προβολή ή και την πρόωρη ρήξη των εμβρυϊκών υμένων, συνήθως στο δεύτερο τρίμηνο της κύησης με συνέπεια την απώλεια της κύησης ή τον πρόωρο τοκετό.
Τι είναι ο τράχηλος της μήτρας;
Ο τράχηλος αποτελεί το κατώτερο τμήμα της μήτρας. Έχει κυλινδρικό σχήμα και καταλήγει μέσα στον κόλπο. Από την πλευρά του κόλπου υπάρχει το έξω τραχηλικό στόμιο, ενώ από την πλευρά της μήτρας το έσω τραχηλικό στόμιο.
Πριν την εγκυμοσύνη ο τράχηλος της μήτρας είναι κλειστός και έχει σκληρή σύσταση. Καθώς εξελίσσεται η εγκυμοσύνη, ο τράχηλος σταδιακά αλλάζει: μαλακώνει, ελαττώνεται σε μήκος και προοδευτικά διαστέλλεται. Φυσιολογικά, το μήκος του τραχήλου παραμένει σχετικά σταθερό μέχρι και το δεύτερο τρίμηνο της κύησης και στη συνέχεια αρχίζει σταδιακά να ελαττώνεται.
Εάν κάποια από τις παραπάνω μεταβολές του τραχήλου της μήτρας συμβεί νωρίτερα από το αναμενόμενο, τότε πρόκειται για τραχηλική ανεπάρκεια και θα πρέπει να ληφθούν μέτρα για την προστασία της κύησης και την ενδεχόμενη έναρξη αποβολής ή πρόωρου προώρου τοκετού.
Ποια είναι τα συμπτώματα της ανεπάρκειας του τραχήλου της μήτρας;
Συνήθως δεν υπάρχει κανένα ειδικό σύμπτωμα.
Σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν ορισμένα μη ειδικά συμπτώματα, όπως:
- Κράμπες στην κοιλιακή χώρα
- Πόνος στη μέση
- Αίσθημα βάρους στον κόλπο
- Κολπική αιμόρροια
Τα συμπτώματα αυτά είναι μη ειδικά και δε σημαίνει ότι οποιαδήποτε έγκυος εμφανίζει κάποιο από αυτά τα συμπτώματα έχει ανεπάρκεια του τραχήλου της μήτρας.
Πως γίνεται η διάγνωση της ανεπάρκειας του τραχήλου της μήτρας;
Κλινικά χαρακτηρίζεται ως το πρόωρο άνοιγμα του τραχήλου της μήτρας χωρίς τοκετό ή συσπάσεις. Η διάγνωση μπορεί να γίνει είτε με τη γυναικολογική εξέταση είτε με το υπερηχογράφημα. Η χρήση του υπερηχογραφήματος έχει βοηθήσει πολύ στη διάγνωση και γίνεται όταν το τραχηλικό στόμιο (άνοιγμα) είναι μεγαλύτερο από 2,5 cm ή το μήκος έχει μειωθεί σε λιγότερο από 20 mm. Μερικές φορές παρατηρείται επίσης χοανοειδής διαμόρφωση του τραχηλικού σωλήνα (funneling). Η δημιουργία χοάνης αντιπροσωπεύει τη διαστολή του έσω τραχηλικού στομίου, που προοδευτικά μειώνεται κατά μήκος του τραχηλικού σωλήνα, ενώ το έξω τραχηλικό στόμιο είναι κλειστό.
Ποια είναι τα αίτια της τραχηλικής ανεπάρκειας;
Παράγοντες που αυξάνουν την πιθανότητα για ανεπάρκεια του τραχήλου είναι:
- Τραυματισμός του τραχήλου (κύρια από χειρουργικές επεμβάσεις, ρήξη τραχήλου σε προηγούμενο τοκετό)
- Ορμονικές επιδράσεις
- Εκ γενετής βραχύς τράχηλος
- Εκ γενετής ανωμαλίες της μήτρας
- Βίαιη διαστολή του τραχήλου για απόξεση
- Ανατομικές ανωμαλίες της μήτρας και του τραχήλου
- Έλλειψη κολλαγόνου και ελαστίνης στον τράχηλο
- Πολλοί τοκετοί
- Έκθεση DES
Πως αντιμετωπίζεται η ανεπάρκεια του τραχήλου της μήτρας;
Χορήγηση προγεστερόνης
Στις περιπτώσεις που υπάρχει βράχυνση του τραχήλου, χωρίς ιστορικό προηγούμενου πρόωρου τοκετού, οι περισσότερες κατευθυντήριες οδηγίες συνιστούν τη χορήγηση προγεστερόνης. Η χορήγηση της προγεστερόνης στις περισσότερες μελέτες γίνεται κολπικά, με τη μορφή δισκίου που τοποθετείται κολπικά ή με την μορφή τζελ.
Σύμφωνα με μελέτες, η χορήγηση της προγεστερόνης φαίνεται να έχει καλά αποτελέσματα στην πρόληψη του πρόωρου τοκετού. Είναι απαραίτητη η τακτική υπερηχογραφική παρακολούθηση του τραχήλου της μήτρας.
Η χορήγηση προγεστερόνης επίσης συστήνεται και σε γυναίκες με ιστορικό πρόωρου τοκετού, χωρίς βράχυνση του τραχήλου της μήτρας (μήκος τραχήλου μεγαλύτερο από 25 χιλιοστά).
Περίδεση του τραχήλου της μήτρας
Η περίδεση είναι μια χειρουργική επέμβαση, με την οποία γίνεται συρραφή του τραχήλου της μήτρας για να αποφευχθεί η πιθανότητα αποβολής 2ου τριμήνου ή πρόωρου τοκετού.
Η περίδεση γίνεται κολπικά.
Σε ειδικές περιπτώσεις μπορεί να γίνει περίδεση του τραχήλου της μήτρας κοιλιακά. Εφαρμόζεται κυρίως σε περιπτώσεις όπου έχει αφαιρεθεί χειρουργικά μεγάλο τμήμα του τραχήλου της μήτρας ή σε περιπτώσεις με προηγούμενη αποτυχία κολπικής περίδεσης. Στις περιπτώσεις που έχει προηγηθεί κοιλιακή περίδεση είναι απαραίτητο ο τοκετός να γίνει με καισαρική τομή.
Η περίδεση του τραχήλου της μήτρας μπορεί να είναι:
Προληπτική: Πραγματοποιείται προγραμματισμένα μεταξύ 13ης και 16ης εβδομάδας σε γυναίκες με ιστορικών πρόωρων τοκετών ή αποβολών β' τριμήνου.
Θεραπευτική: Πραγματοποιείται σε περιπτώσεις που το μήκος του τραχήλου είναι εξ΄αρχής πολύ κάτω των 20 mm πριν από την 24η εβδομάδα της εγκυμοσύνης ή κατά την παρακολούθηση το μήκος του τραχήλου της μήτρας συνεχίζει να ελαττώνεται.
Επείγουσα: Πραγματοποιείται επειγόντως σε περιπτώσεις όπου διαπιστώνεται διαστολή του τραχήλου, ακόμη και όταν υπάρχει προβολή των εμβρυικών υμένων στον κόλπο, προκειμένου να αποφευχθεί ο πρόωρος τοκετός.
Οι ενδείξεις εφαρμογής της περίδεσης του τραχήλου μήτρας, παραμένουν ασαφείς, αφού τα αποτελέσματα της σε ότι αφορά την πρόληψη της αποβολής 2ου τριμήνου ή του πρόωρου τοκετού αποτελούν αντικείμενο αντιπαράθεσης, ενώ το ίδιο διφορούμενα είναι και τα συγκριτικά αποτελέσματα της περίδεσης σε σχέση με άλλες μεθόδους αποφυγής του απειλούμενου πρόωρου τοκετού.
- Η περίδεση του τραχήλου αντενδείκνυται στις ακόλουθες περιπτώσεις:
- Χοριοαμνιονίτιδα (φλεγμονή των εμβρυικών υμένων)
- Αναπόφευκτου πρόωρου τοκετού (διαστολή περισσότερο από 4 εκατοστά)
- Πρόωρη ρήξη εμβρυικών υμένων
- Ενδομήτριος θάνατος
Οι επιπλοκές που μπορεί να προκληθούν μετά από μια περίδεση του τραχήλου της μήτρας περιλαμβάνου είναι οι παρακάτω:
- Αιμορραγία από τον τράχηλο (συνήθης υποχωρεί αυτόματα αν δεν ακολουθήσουν συσπάσεις μήτρας μετά τη περίδεση)
- Έναρξη συσπάσεων με αναπόφευκτη αποβολή ή πρόωρο τοκετό
- Ιατρογενής ρήξη των εμβρυικών υμένων (συνήθως κατά την προσπάθεια τοποθέτησης του ράμματος περίδεσης)
- Αντίδραση στην ταινία/ράμμα περίδεσης
- Χοριοαμνιονίτιδα
- Τραυματισμό της ουροδόχου κύστης ή του ορθού (σπάνια).
Η περίδεση του τραχήλου πρέπει να αφαιρείται γύρω στις 36 εβδομάδες, όπως και στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν τακτικές συσπάσεις της μήτρας, για την αποφυγή τραυματισμού του τραχήλου (ρήξη), όπως και για τις περιπτώσεις υποκλινικής χοριοαμνιονίτιδας.
Κολπικός πεσσός
Πρόκειται για τη χρήση ενός ειδικού κολπικού δακτυλίου στήριξης του τραχήλου (κολπικός πεσσός) κατά την διάρκεια της εγκυμοσύνης. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής του στην πρόληψη της αποβολής και του πρόωρου τοκετού είναι αμφίβολα και δεν περιλαμβάνετε στις περισσότερες κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση της ανεπάρκειας του τραχήλου.
Συνδυασμός θεραπειών
Καμιά κατευθυντήρια οδηγία δε συστήνει το συνδυασμό δυο ή περισσότερων μεθόδων αντιμετώπισης της ανεπάρκειας του τραχήλου της μήτρας.
Πως αντιμετωπίζεται η ανεπάρκεια του τραχήλου σε δίδυμες κυήσεις;
Στην περίπτωση δίδυμων κυήσεων, παρόλο που από μόνες τους αποτελούν παράγοντα κινδύνου για πρόωρο τοκετό, οι περισσότερες κατευθυντήριες οδηγίες δε συνιστούν περίδεση ή τοποθέτηση κολπικού πεσσού ακόμη και στις περιπτώσεις όπου υπάρχει μείωση του μήκους του τραχήλου.
Αντίθετα η χορήγηση προγεστερόνης φαίνεται ότι μειώνει την πιθανότητα πρόωρου τοκετού σε γυναίκες με δίδυμη κύηση και ασυμπτωματική μείωση του μήκους του τραχήλου.
Σε περιπτώσεις που υπάρχει διαστολή του τραχήλου σε δίδυμες κυήσεις πριν από τις 24 εβδομάδες, μπορεί να εξεταστεί το ενδεχόμενο επείγουσας περίδεσης.
Σχετικά θέματα:
