Παράγοντας Rhesus: Πως μπορεί να επηρεάσει την εγκυμοσύνη
Μπορεί ο παράγοντας Rhesus να δημιουργήσει προβλήματα στην εγκυμοσύνη;
Ο παράγοντας Rhesus μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα αν η μητέρα είναι Rhesus αρνητική και το έμβρυο Rhesus θετικό. Αυτό ονομάζεται ασυμβατότητα Rhesus. Τα προβλήματα συνήθως δεν εμφανίζονται στην πρώτη εγκυμοσύνη, αλλά μπορούν να εμφανιστούν σε μια επόμενη εγκυμοσύνη.
Τι είναι ο παράγοντας Rhesus;
Το αίμα χωρίζεται σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με την παρουσία ουσιών στην επιφάνεια της μεμβράνης που περιβάλλει τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Οι ουσίες αυτές από χημική άποψη είναι πρωτεΐνες και ονομάζονται αντιγόνα.
Τα αντιγόνα των ερυθρών αιμοσφαιρίων είναι πάρα πολλά, σπουδαιότερα όμως από κλινική άποψη είναι αυτά που ανήκουν σε δυο αντιγονικά συστήματα, το σύστημα ΑΒΟ (ομάδα Α, Β, ΑΒ & Ο) και το σύστημα Rhesus, από τα οποία έχουν πάρει την ονομασία οι ομάδες αίματος στον άνθρωπο.
Ο παράγοντας Rhesus είναι μια πρωτεΐνη που μπορεί να βρίσκεται στην επιφάνεια των ερυθρών αιμοσφαιρίων. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν τον παράγοντα Rhesus και είναι Rhesus θετικοί . Άλλοι δεν έχουν τον παράγοντα Rhesus και είναι Rhesus αρνητικοί (περίπου 15% στον ελληνικό πληθυσμό).
Πως αποκτά κανείς τον παράγοντα Rhesus;
Ο παράγοντας Rhesus είναι κληρονομούμενος και περνάει μέσω των γονιδίων των γονιών στα παιδιά.
Τι συμβαίνει αν υπάρχει ασυμβατότητα Rhesus στην εγκυμοσύνη;
Όταν το αίμα μιας Rhesus αρνητικής μητέρας έρθει σε επαφή με ερυθρά αιμοσφαίρια του Rhesus θετικού εμβρύου της, αυτό οδηγεί στην ανάπτυξη αντισωμάτων στη Rhesus αρνητική μητέρα, ενάντια στον παράγοντα Rhesus. Τα αντισώματα αυτά επιτίθενται στον παράγοντα Rhesus, καθώς τον αναγνωρίζουν σαν εχθρικό παράγοντα. Αυτό το φαινόμενο ονομάζεται Rhesus ευαισθητοποίηση.
Πως συμβαίνει η Rhesus ευαισθητοποίηση στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;
Κατά τη διάρκεια της κύησης δεν υπάρχει δίοδος του αίματος του εμβρύου στην κυκλοφορία της μητέρας. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις μικρή ποσότητα εμβρυϊκού αίματος μπορεί να περάσει μέσω του πλακούντα στη μητρική κυκλοφορία. Επίσης μπορεί να συμβεί στις ακόλουθες καταστάσεις:
- Επεμβατικός προγεννητικός έλεγχος (αμνιοπαρακέντηση ή βιοψία τροφοβλάστης)
- Αιμορραγία στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
- Εξωτερικό μετασχηματισμό ισχιακού εμβρύου.
- Τραυματισμό στην κοιλιά στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Τα προβλήματα εμφανίζονται συνήθως στη διάρκεια της εγκυμοσύνης κατά την οποία θα συμβεί η ευαισθητοποίηση;
Στη διάρκεια της πρώτης εγκυμοσύνης ενός Rhesus θετικού εμβρύου από μια Rhesus αρνητική μητέρα, δεν παρουσιάζονται σοβαρά προβλήματα, επειδή το μωρό θα έχει ήδη γεννηθεί πριν η μητέρα αναπτύξει σημαντικό αριθμό αντισωμάτων. Αν δε δοθεί προφυλακτική θεραπεία κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και η μητέρα αναπτύξει Rhesus ευαισθητοποίηση, τότε σε μια επόμενη εγκυμοσύνη με Rhesus θετικό έμβρυο υπάρχει κίνδυνος νόσησης του εμβρύου.
Μπορούν να αναπτυχθούν αντισώματα ακόμη και αν δεν ολοκληρωθεί η εγκυμοσύνη;
Είναι δυνατό να αναπτυχθούν αντισώματα μετά από εξωμήτριο κύηση, από διακοπή κύησης και μετά από αποβολή που συνοδεύεται από χειρουργικό καθαρισμό της μήτρας.
Αν σε μια Rhesus αρνητική γυναίκα δε δοθεί θεραπεία μετά από τέτοια γεγονότα και το έμβρυο ήταν Rhesus θετικό υπάρχει κίνδυνος να αναπτυχθεί Rhesus ευαισθητοποίηση.
Δε θεωρείται απαραίτητη η χορήγηση θεραπείας μετά από πλήρεις αποβολές (όπου δεν απαιτείται χειρουργικός καθαρισμός) και σε κολπική αιμόρροια κατά το πρώτο τρίμηνο της κύησης.
Πως επηρεάζει το έμβρυο η Rhesus ευαισθητοποίηση;
Προβλήματα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορούν δημιουργηθούν όταν Rhesus αντισώματα μιας Rhesus ευαισθητοποιημένης εγκύου, περνούν μέσω του πλακούντα στην κυκλοφορία του εμβρύου και καταστρέφουν τα ερυθρά του αιμοσφαίρια. Αυτό προκαλεί αιμολυτική αναιμία, δηλαδή τα ερυθρά αιμοσφαίρια καταστρέφονται ταχύτερα από όσο ο οργανισμός μπορεί να τα αντικαταστήσει.
Τα ερυθρά αιμοσφαίρια μεταφέρουν οξυγόνο σε όλους τους ιστούς του σώματος. Χωρίς αρκετά ερυθρά αιμοσφαίρια, το έμβρυο δε μπορεί να οξυγονώσει επαρκώς τους ιστούς του. Η αιμολυτική αναιμία μπορεί να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο έμβρυο. Η βαριά αιμολυτική αναιμία μπορεί να είναι θανατηφόρα για το έμβρυο.
Πως μπορεί να διαπιστωθεί αν υπάρχει Rhesus ευαισθητοποίηση;
Μια αιματολογική εξέταση (έμμεση Coombs) μπορεί να δείξει αν μια γυναίκα έχει αναπτύξει αντισώματα σε Rhesus θετικό αίμα και πόσα αντισώματα έχει. Αν μια γυναίκα είναι Rhesus αρνητική και υπάρχει πιθανότητα να κυοφορεί ένα Rhesus θετικό έμβρυο (ο πατέρας είναι Rhesus θετικός), θα γίνει έλεγχος αντισωμάτων στην αρχή και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Μπορεί να προληφθεί η Rhesus ευαισθητοποίηση;
Αν μια γυναίκα είναι Rhesus αρνητική, θα της χορηγηθεί αντι- Rhesus ανοσοσφαιρίνη, η οποία καταστρέφει τα Rhesus θετικά αιμοσφαίρια που τυχόν έχουν περάσει στην κυκλοφορία της Rhesus αρνητικής μητέρας και έτσι εμποδίζει την παραγωγή Rhesus αντισωμάτων. Όταν χορηγείται σε Rhesus αρνητικές μητέρες που δεν έχουν προλάβει να αναπτύξουν Rhesus αντισώματα, προφυλάσσει από την εμφάνιση αιμολυτικής αναιμίας του εμβρύου σε μια επόμενη εγκυμοσύνη.
Αν υπάρχει ήδη Rhesus ευαισθητοποίηση, θα βοηθήσει η αντι- Rhesus ανοσοσφαιρίνη;
Η αντι- Rhesus ανοσοσφαιρίνη δεν προσφέρει καμιά βοήθεια αν έχει ήδη υπάρξει ευαισθητοποίηση.
Πότε χορηγείται η αντι- Rhesus ανοσοσφαιρίνη;
Χορηγείται σε Rhesus αρνητικές εγκύους, στις ακόλουθες καταστάσεις:
- Περίπου στις 28 εβδομάδες, για να προφυλάξει από Rhesus ευαισθητοποίηση στο υπόλοιπο της κύησης.
- Μέσα σε 72 ώρες από τον τοκετό ενός Rhesus θετικού εμβρύου.
- Μετά από αποβολή, έκτρωση ή εξωμήτριο κύηση.
- Μετά από βιοψία τροφοβλάστης ή αμνιοπαρακέντηση.
Τι συμβαίνει αν η μητέρα είναι Rhesus ευαισθητοποιημένη και το μωρό Rhesus θετικό;
Αν υπάρχει Rhesus ευαισθητοποίηση, θα υπάρχει στενή παρακολούθηση της κύησης για τον έλεγχο της κατάστασης του εμβρύου.
Αν οι εξετάσεις δείξουν ότι το έμβρυο έχει σοβαρή αναιμία, μπορεί να είναι απαραίτητο να επισπευσθεί ο τοκετός (πριν της 37 εβδομάδες) ή να γίνει ενδομήτρια μετάγγιση του εμβρύου. Μετά τον τοκετό, μπορεί να απαιτηθεί μετάγγιση του νεογνού.
Σχετικά θέματα:
