μεταλλάξεις PALB2

Μεταλλάξεις του γονιδίου PALB2 (κληρονομικός καρκίνος του μαστού)

Τι είναι ο καρκίνος του μαστού;
Ο καρκίνος του μαστού είναι ένας κακοήθης όγκος που ξεκινάει από τα κύτταρα του μαστού. Ένας κακοήθης όγκος δημιουργείται όταν μια ομάδα κυττάρων (καρκινικά) αρχίζουν να αναπτύσσονται ανεξέλεγκτα.

Επίσης τα καρκινικά κύτταρα μπορούν να διεισδύσουν σε γειτονικούς ιστούς ή να εξαπλωθούν (να δώσουν μεταστάσεις) σε μακρινές περιοχές του σώματος, κάτι που τα φυσιολογικά κύτταρα δεν μπορούν να κάνουν. Η ασθένεια εμφανίζεται κυρίως σε γυναίκες, αλλά σπανιότερα μπορεί να αναπτυχθεί και σε άνδρες.

Τι είναι το γονίδιο PALB2 και οι μεταλλάξεις του;
Το PALB2, είναι ένα ογκοκατασταλτικό γονίδιο. Βρίσκεται στο χρωμόσωμα 16 (16p12.1) και κωδικοποιεί μία πυρηνική πρωτεΐνη 1186 αμινοξέων. Παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στους μηχανισμούς επιδιόρθωσης του κατεστραμμένου DNA και της διακοπή της ανάπτυξης του όγκου, αλληλοεπιδρώντας με την πρωτεΐνη του BRCA2. Μεταλλάξεις που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα του PALB2, αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού και ορισμένων άλλων μορφών καρκίνου.

Ποια είναι η συχνότητα των μεταλλάξεων του γονιδίου PALB2;
Παθογόνες κληρονομούμενες μεταλλάξεις στο γονίδιο PALB2 ανιχνεύονται σε ποσοστό 1-3% των ασθενών με καρκίνο μαστού, ενώ η συχνότητα εμφάνισης του στο γενικό πληθυσμό είναι περίπου 1 στις 1.000 γυναίκες.

Ποια είναι η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού ή των ωοθηκών σε γυναίκες με μεταλλάξεις του γονιδίου PALB2;
Οι φορείς παθογόνου μετάλλαξης του γονιδίου PALB2 έχουν αυξημένες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου μαστού σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Υπολογίζεται ότι οι γυναίκες με μετάλλαξη PALB2 έχουν κίνδυνο 14% να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού έως την ηλικία των 50 ετών, ενώ ο κίνδυνος ανεβαίνει στο 35% έως την ηλικία των 70 ετών. Φαίνεται ότι ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του μαστού στα άτομα αυτά συνδέεται με την ύπαρξη περιπτώσεων καρκίνου μαστού στο οικογενειακό περιβάλλον.
Η επιβάρυνση είναι μικρότερη από αυτή που προκύπτει από τις μεταλλάξεις των γονιδίων BRCA1 και BRCA2. Συγκριτικά, οι γυναίκες με μετάλλαξη του γονιδίου BRCA1 έχουν κίνδυνο 50% έως 70% να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού έως την ηλικία των 70 ετών. Οι γυναίκες με παθολογικό γονίδιο BRCA2 έχουν κίνδυνο 40% έως 60% να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού έως την ηλικία των 70 ετών.

Οι μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση των μεταλλάξεων του γονιδίου PALB2 με αυξημένες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών και καρκίνου του παγκρέατος. Ο κίνδυνος για την εμφάνιση καρκίνου των ωοθηκών σε γυναίκες με μεταλλάξεις του PALB2 δεν είναι τόσο υψηλός, όσο αυτός των γυναικών με μεταλλάξεις των BRCA1 και BRCA2. Ο κίνδυνος για την ανάπτυξη καρκίνου των ωοθηκών με μεταλλάξεις BRCA μπορεί να είναι έως 20% ή 40% ανάλογα με το γονίδιο BRCA. Με τις μεταλλάξεις του PALB2, υπολογίζεται ότι πιθανόν είναι 1-2%.

Πως κληρονομούνται οι μεταλλάξεις του γονιδίου PALB2;
Οι παθογόνες μεταλλάξεις στο γονίδιο αυτό κληρονομούνται με τον αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα. Δηλαδή, εάν ο ένας από τους δύο γονείς φέρει αυτήν την αλλαγή, ο απόγονος έχει 50% πιθανότητα να την κληρονομήσει. Η μετάλλαξη αυτή μπορεί να κληρονομηθεί είτε από τον πατέρα ή από την μητέρα.

Γονίδια

Τι σημαίνει η παρουσία μετάλλαξης του γονιδίου PLAB2;
Ένα θετικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι ένα άτομο έχει κληρονομήσει μια μετάλλαξη και επομένως έχει αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξει μελλοντικά ορισμένες μορφές καρκίνου. Βέβαια το θετικό αποτέλεσμα σημαίνει ότι μια γυναίκα έχει αυξημένη πιθανότητα να εμφανίσει καρκίνο, αλλά δε μπορεί να προβλέψει αν θα εμφανίσει σίγουρα καρκίνο ή πότε θα τον εμφανίσει.

Τι σημαίνει η απουσία μετάλλαξης του γονιδίου PLAB2;
Η ερμηνεία ενός αρνητικού αποτελέσματος εξαρτάται από το αν είναι γνωστό ή όχι αν κάποιος από την οικογένεια του εξεταζόμενου είναι γνωστό αν φέρει μεταλλάξεις του PLAB2.

Αν υπάρχει γνωστή μετάλλαξη του PLAB2 στην οικογένεια και το αποτέλεσμα είναι αρνητικό για την εξεταζόμενη, τότε είναι απίθανο να υπάρχει κληρονομική προδιάθεση για την εξεταζόμενη. Βέβαια αυτό δε σημαίνει ότι αποκλείεται η εξεταζόμενη να αναπτύξει καρκίνο, αλλά ότι ο κίνδυνος που διατρέχει είναι ίδιος με το γενικό πληθυσμό.

Αν δεν είναι γνωστό αν υπάρχει μετάλλαξη του PLAB2 στην οικογένεια, ένα αρνητικό αποτέλεσμα δεν είναι κατατοπιστικό και δε μπορεί να αποκλείσει την ύπαρξη κληρονομικής προδιάθεσης στην εξεταζόμενη, η οποία να μη συνδέεται με μεταλλάξεις του PLAB2, αλλά με μεταλλάξεις άλλων γονιδίων όπως τα BRCA1 και BRCA2 ή και γονιδίων που δεν έχουν ακόμη ταυτοποιηθεί.

  • Ποια είναι η αντιμετώπιση των γυναικών με μεταλλάξεις του γονιδίου PLAB2;
    Ένταξη σε πρόγραμμα τακτικού προσυμπτωματικού ελέγχου, ο οποίος δίνει τη δυνατότητα πρώιμης ανίχνευσης της νόσου. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος δεν επηρεάζει τη συχνότητα εμφάνισης της νόσου, αλλά δίνει τη δυνατότητα διάγνωσης του καρκίνου σε αρχικά στάδια, που είναι αντιμετωπίσιμα. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του μαστού περιλαμβάνει την ψηφιακή μαστογραφία, το υπερηχογράφημα μαστών, την κλινική εξέταση, την αυτοεξέταση και τη μαγνητική μαστογραφία. Ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο των ωοθηκών περιλαμβάνει την κλινική εξέταση, το ενδοκολπικό υπερηχογράφημα και την αιματολογική εξέταση για τον καρκινικό δείκτη Ca 125. Δεν είναι βέβαιο αν στις περιπτώσεις κληρονομικού καρκίνου, μπορεί ο προσυμπτωματικός έλεγχος από μόνος του να συμβάλει ουσιαστικά στη μείωση της πιθανότητας εξέλιξης σε προχωρημένη νόσο.
  • Προφυλακτικές χειρουργικές επεμβάσεις. Η προφυλακτική μαστεκτομή μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Παρά τη φαινομενικά πλήρη αφαίρεση των επικίνδυνων ιστών παραμένει ένας μικρός κίνδυνος (5-10%) εμφάνισης καρκίνου. Αυτό συμβαίνει επειδή δεν είναι εφικτό να γίνει πλήρης αφαίρεση των επικίνδυνων για την ανάπτυξη καρκίνου ιστών. Έτσι μερικές γυναίκες είναι δυνατό να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού, παρά το γεγονός ότι έχει υποβληθεί σε προφυλακτική μαστεκτομή.
  • Χημειοπροφύλαξη. Συνίσταται στη χορήγηση ορισμένων φαρμάκων (όπως η ταμοξιφαίνη και η ραλοξιφένη) που φαίνεται να μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού σε γυναίκες που έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης ή τον κίνδυνο υποτροπής σε γυναίκες που έχουν διαγνωστεί ήδη με καρκίνο του μαστού.
  • Αλλαγή του τρόπου ζωής. Περιλαμβάνει γενικά μέτρα όπως η σωστή διατροφή, η τακτική άσκηση και η αποφυγή όλων των γνωστών παραγόντων κινδύνου.

Σχετικά θέματα: