Τοξόπλασμα εγκυμοσύνη

Τοξόπλασμα στην εγκυμοσύνη

Εάν μια γυναίκα μολυνθεί από τοξόπλασμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της, πολλές φορές προκαλείται ενδομήτρια μόλυνση του εμβρύου, η οποία προκαλεί τη συγγενή τοξοπλάσμωση.

Τι είναι το τοξόπλασμα;

Το τοξόπλασμα (Toxoplasma gondii) είναι ένα παράσιτο και η λοίμωξη που προκαλεί ονομάζεται τοξοπλάσμωση.
Μπορεί να βρίσκεται στο γαστρεντερικό σύστημα ορισμένων ζώων, όπως οι γάτες που μολύνονται κυρίως τρώγοντας μολυσμένα θηλαστικά συνήθως τρωκτικά ή πουλιά και επίσης από ωοκύστεις στο έδαφος που βρίσκονται μέσα σε περιττώματα από γάτες. Το τοξόπλασμα μπορεί να υπάρχει σε πρόβατα, κατσίκες, βοοειδή, χοίρους, τα κοτόπουλα και άλλα πουλιά που μεταφέρουν το τοξόπλασμα  εγκυστωμένο σε ιστούς τους ιδιαίτερα το μυϊκό και τον εγκέφαλο. Οι κύστεις μέσα στους ιστούς μπορεί να παραμείνουν βιώσιμες για μεγάλο χρονικό διάστημα ακόμη και δια βίου. Τα βοοειδή προσβάλλονται ελάχιστα από τοξόπλασμα .

Η μόλυνση μπορεί να προκαλέσει το σχηματισμό κύστεων στο σώμα, συνήθως στον εγκέφαλο και τους μύες, συμπεριλαμβανομένης της καρδιάς. Αλλά εάν το ανοσοποιητικό σας σύστημα είναι υγιές, δεν είναι πιθανό να σας δημιουργηθεί κανένα πρόβλημα. Μπορεί κάποιος να έχει νοσήσει από τοξοπλάσμωση χωρίς να το γνωρίζει.

Είναι πιο πιθανό να προκαλέσει προβλήματα σε άτομα των οποίων το ανοσοποιητικό σύστημα δεν λειτουργεί επαρκώς λόγω κάποιου προβλήματος υγείας όπως ο HIV ή ορισμένοι τύποι καρκίνου ή θεραπείες για τον καρκίνο. Μπορεί επίσης να είναι επιβλαβές για τα μωρά καθώς αναπτύσσονται στη μήτρα, καθώς μια έγκυος που θα μολυνθεί μπορεί να το μεταδώσει στο μωρό της. Μπορεί να προκαλέσει προβλήματα με τον εγκέφαλο ή τα μάτια.

Πότε πρέπει να ανησυχώ για την τοξοπλάσμωση;

Αν έχει συμβεί μόλυνση από τοξόπλασμα πριν την εγκυμοσύνη, το έμβρυο προστατεύεται από την ανοσία που έχει αποκτηθεί από την προηγούμενη λοίμωξη. Προτείνετε μια γυναίκα να περιμένει 6 μήνες μετά από μια πρόσφατη μόλυνση για να μείνει έγκυος. Πρόβλημα μπορεί να δημιουργηθεί αν μια γυναίκα μολυνθεί από τοξόπλασμα λίγο πριν από τη σύλληψη ή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Στη χώρα μας υπολογίζεται ότι περίπου 25-30% περίπου των γυναικών αναπαραγωγικής ηλικίας έχουν νοσήσει από τοξόπλασμα και επομένως έχουν ήδη ανοσία. Σε χώρες όπου είναι συχνότερη η κατανάλωση ατελώς μαγειρεμένου κρέατος, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, το ποσοστό αυτό είναι υψηλότερο και υπερβαίνει το 60%

Η συχνότητα εμφάνισης λοίμωξης της μητέρας κατά την κύηση κυμαίνεται από 1 έως 8 ανά 1000 κυήσεις.

Πώς μπορώ να γνωρίζω αν έχω μολυνθεί από τοξόπλασμα;

Ο γυναικολόγος θα προτείνει μία ή περισσότερες αιματολογικές εξετάσεις για τον έλεγχο αντισωμάτων για το τοξόπλασμα, για να διαπιστωθεί αν μια γυναίκα έχει νοσήσει στο παρελθόν και επομένως έχει ανοσία, αν έχει νοσήσει πρόσφατα ή νοσεί κατά τη στιγμή της εξέτασης.

Πώς μπορεί το τοξόπλασμα να επηρεάσει το έμβρυο;

Εάν υπάρξει πρόσφατη μόλυνση της μητέρας με τοξόπλασμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή λίγο πριν την εγκυμοσύνη, τότε μπορεί να υπάρξει μετάδοση της λοίμωξης στο μωρό. Η γυναίκα μπορεί να μην παρουσιάζει συμπτώματα από τη μόλυνση, αλλά αυτό δεν επηρεάζει τον κίνδυνο μετάδοσης. Ο κίνδυνος μετάδοσης αυξάνει όσο πιο προχωρημένη είναι η εγκυμοσύνη και υπολογίζεται σε 15% στο πρώτο τρίμηνο, 44% στο δεύτερο και 70% στο τρίτο τρίμηνο της κύησης.
Αντίστροφα, όμως, ο κίνδυνος αποβολής, σοβαρών ενδοκρανιακών βλαβών και νευροαναπτυξιακών διαταραχών στο νεογνό αυξάνει όσο νωρίτερα στην εγκυμοσύνη συμβεί η μόλυνση και όσο περισσότερο καθυστερεί η έναρξη χορήγησης φαρμακευτικής αγωγής.

Πολλές πρώιμες λοιμώξεις καταλήγουν σε θνησιγένεια ή αποβολή. Εάν το μωρό επιβιώσει, μπορεί να έχει σοβαρά προβλήματα όπως:

  • Επιληπτικές κρίσεις
  • Διόγκωση ήπατος ή σπλήνα
  • Ίκτερος (κιτρίνισμα δέρματος και ματιών)
  • Σοβαρές οφθαλμικές λοιμώξεις

Τα περισσότερα βρέφη που θα μολυνθούν δεν θα έχουν συμπτώματα κατά τη γέννηση, αλλά μπορεί να εμφανίσουν σοβαρά συμπτώματα αργότερα στη ζωή τους. Τα συμπτώματα (όπως απώλεια ακοής, νοητική αναπηρία ή σοβαρές οφθαλμικές λοιμώξεις) εμφανίζονται στην εφηβεία. Περιστασιακά, τα μολυσμένα νεογνά μπορεί να έχουν σοβαρή βλάβη στα μάτια ή στον εγκέφαλο κατά τη γέννηση.

Πώς μεταδίδεται η τοξοπλάσμωση;

Οι γάτες παίζουν σημαντικό ρόλο στην εξάπλωση της τοξοπλάσμωσης. Οι νεαρές γάτες μολύνονται τρώγοντας μολυσμένα τρωκτικά, πουλιά ή άλλα μικρά ζώα. Στη συνέχεια, το παράσιτο περνάει στα κόπρανα της γάτας. Οι γάτες μπορούν να αποβάλλουν εκατομμύρια παράσιτα στα κόπρανα τους για έως και 3 εβδομάδες μετά τη μόλυνση. Οι μεγαλύτερες σε ηλικία γάτες είναι λιγότερο πιθανό να αποβάλλουν τοξόπλασμα εάν έχουν μολυνθεί προηγουμένως.

Πρέπει να εγκαταλείψω τη γάτα μου εάν είμαι έγκυος ή σκοπεύω να μείνω έγκυος;

Όχι. Όμως θα πρέπει να ακολουθήσετε αυτές τις χρήσιμες συμβουλές για να μειώσετε τον κίνδυνο έκθεσης σας στο τοξόπλασμα:

  • Αποφύγετε να καθαρίζεται τα περιττώματα της γάτας, εφόσον είναι δυνατόν. Εάν κανείς άλλος δεν μπορεί να εκτελέσει την εργασία, φορέστε γάντια μιας χρήσης και πλύνετε σχολαστικά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό στη συνέχεια.
  • Απομακρύνεται καθημερινά τα περιττώματα της γάτας. Το τοξόπλασμα είναι μολυσματικό μόνο 1 έως 5 ημέρες μετά την αποβολή του στα κόπρανα μιας γάτας.
  • Ταΐστε τη γάτα σας ξηρά ή κονσερβοποιημένη τροφή, όχι ωμά ή κακοψημένα κρέατα.
  • Κρατήστε τις γάτες σε εσωτερικούς χώρους.
  • Αποφύγετε τις αδέσποτες γάτες, και ιδιαίτερα τα γατάκια.
  • Μην πάρετε μια νέα γάτα ενώ είστε έγκυος.
  • Κρατήστε τα εξωτερικά κουτιά άμμου καλυμμένα.

Τοξόπλασμα στην εγκυμοσύνη

Τι μέτρα θα πρέπει να λαμβάνω για την πρόληψη της λοίμωξης από τοξόπλασμα;

  • Καταναλώστε μόνο καλά μαγειρεμένο κρέας. Η κατάψυξη του κρέατος στους -20o C τουλάχιστον για 24 ώρες μειώνει την πιθανότητα μετάδοσης παθογόνων [η κατάψυξη δεν σκοτώνει άλλα παράσιτα που μπορεί να βρεθούν στο κρέας (όπως ορισμένα είδη Trichinella) ή επιβλαβή βακτήρια].
  • Πλένετε τις σανίδες κοπής, τα πιάτα, τους πάγκους, τα σκεύη και τα χέρια με σαπουνόνερο μετά από επαφή με ωμό κρέας, πουλερικά, θαλασσινά ή άπλυτα φρούτα ή λαχανικά.
  • Ξεφλουδίστε ή πλύνετε καλά τα φρούτα και τα λαχανικά πριν τα φάτε.
  • Μην πίνετε νερό από πηγές, ρυάκια κ.λπ.
  • Μην καταναλώνετε μη παστεριωμένο γάλα και ωμό αυγό.
  • Μην τρώτε ωμά ή όχι καλά μαγειρεμένα στρείδια, μύδια ή μύδια (μπορεί να έχουν επιμολυνθεί με τοξόπλασμα).
  • Φοράτε γάντια όταν κάνετε κηπουρική και κατά την επαφή με χώμα ή άμμο γιατί μπορεί να είναι μολυσμένα με περιττώματα γάτας ή τρωκτικών που περιέχουν τοξόπλασμα. Πλύνετε σχολαστικά τα χέρια με σαπούνι και νερό μετά την κηπουρική ή την επαφή με χώμα ή άμμο.

Τι γίνετε αν διαπιστωθεί λοίμωξη από τοξόπλασμα στη διάρκεια της εγκυμοσύνης;

Σε περιπτώσεις επιβεβαιωμένης οξείας τοξοπλάσμωσης στη διάρκεια της εγκυμοσύνης, αλλά και όταν υπάρχει ισχυρή υποψία με βάση την εξέλιξη των ορολογικών δεικτών, χορηγείτε στην έγκυο φαρμακευτική αγωγή και γίνετε αξιολόγηση του εμβρύου με αμνιοπαρακέντηση και τακτική υπερηχογραφική παρακολούθηση.
Στην περίπτωση θετικού ελέγχου του αμνιακού υγρού ή παρουσία υπερηχογραφικών ευρημάτων (μικροκεφαλία, υδροκέφαλο, ενδοκρανιακές αλλοιώσεις όπως αποτιτανώσεις και διάταση των κοιλιών του εγκεφάλου), τροποποιείται η φαρμακευτική αγωγή που χορηγείται στην έγκυο. Επιπλέον, το νεογνό μετά τη γέννηση θα υποβληθεί σε περαιτέρω εργαστηριακό και απεικονιστικό έλεγχο και επί ενδείξεων θα λάβει ανάλογη φαρμακευτική αγωγή.

Τοξόπλασμα στην κύηση

Μπορεί μια γυναίκα να θηλάσει εάν είχε προσβληθεί από τοξόπλασμα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της;

Ναί, μπορεί να θηλάσει. Μεταξύ των υγιών γυναικών, η πιθανότητα μετάδοσης λοίμωξης από τοξόπλασμα στο μητρικό γάλα δεν είναι πιθανή. Ενώ η μόλυνση από τοξόπλασμα έχει συσχετιστεί με βρέφη που κατανάλωναν μη παστεριωμένο κατσικίσιο γάλα, δεν υπάρχουν μελέτες που να τεκμηριώνουν τη μετάδοση του τοξοπλασμάσματος  από το μητρικό γάλα στον άνθρωπο. Σε περίπτωση που μια θηλάζουσα εμφανίσει σχισμές ή αιμορραγία στις θηλές ή φλεγμονή του μαστού μέσα σε αρκετές εβδομάδες αμέσως μετά από μια οξεία λοίμωξη από τοξόπλασμα (όταν το παράσιτο εξακολουθεί να κυκλοφορεί στο αίμα της), είναι θεωρητικά πιθανό ότι θα μπορούσε να μεταδώσει το τοξόπλασμα στο βρέφος μέσω του μητρικού της γάλακτος. Οι γυναίκες με καταστολή του ανοσοποιητικού θα μπορούσαν να έχουν κυκλοφορικό τοξόπλασμα για ακόμη μεγαλύτερες χρονικές περιόδους. Ωστόσο, η πιθανότητα μετάδοσης μέσω του ανθρώπινου γάλακτος είναι πολύ μικρή.


Σχετικά θέματα: